Ιστορία Ερμακιάς ,Κοζάνης
«Γαντζωμένη στους πρόποδες του Βερμίου η Ερμακιά δίνει τα πρώτα επίσημα σημεία ζωής μέσα από τουρκικά χειρόγραφα το δέκατο πέμπτο αιώνα.
Τρία τέσσερα χιλιόμετρα μακριά από την Ερμακιά υπάρχει Αρχαίος οικισμός, μια Αρχαία πόλη όπως αποδεικνύεται από το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιούσαν για τις ανάγκες τους οι κάτοικοι του χωριού, τα διάφορα χρυσά μέταλλα που βρέθηκαν σ' αυτόν, το νεκροταφείο του κ.λπ.
Κοντά στον οικισμό αυτό, σύμφωνα με τους Ερμακιώτικους θρύλους, εγκαταστάθηκαν τραυματίες πολέμου και κτηνοτρόφοι με πρόβατα με στόχο να μετακινηθούν αργότερα στη διπλανή πόλη, κάτι που αρχικά δεν το κατάφεραν.
Από την πόλη αυτή στη διάρκεια των Σταυροφοριών, μονάδα Σταυροφόρων έφυγε για την Κωνσταντινούπολη και στη θέση τους, από τη γειτονική τοποθεσία «Μπρβα» στους πρόποδες του βουνού, ήρθαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ερμακιώτες.
Οι Ερμακιώτες ονόμασαν το νέο οικισμό τους «Νέα Πόλη» για να τον διαχωρίσουν πληθυσμιακά, πολιτιστικά, κοινωνικά, γλωσσικά από το προηγούμενο.
Στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου για τις ανάγκες του Φεουδαρχικού συστήματος, σε μια καταγραφή κατακτημένων εδαφών και ιδιοκτησιών αναφέρεται σαν Φραγκότσι ή Χρανκόφτσι.
Το 1664 στη σημερινή Ερμακιά υπάρχει καταγραφή έντονου Μουσουλμανικού στοιχείου, γεγονός που φανερώνει ότι εγκατάσταση Τούρκων στο χωριό είναι πια γεγονός.
Το 1820 η Ερμακιά αναφέρεται σαν τσιφλίκι του Αλή Πασά.
Το 1822 η συμμετοχή του χωριού στο Ναουσαϊκό ξεσηκωμό πληρώνεται με την καταστροφή του από την πλευρά των νικητών Τούρκων.
Το 1874 κατασκευάστηκε η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και στην ίδια εποχή το κατεστραμμένο σήμερα Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία.
Χάρη στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας η Ερμακιά πλουτίζει και μεταβάλλεται σε ένα «κεφαλοχώρι» δύο χιλιάδων ανθρώπων, με βιοτεχνίες -οικοτεχνίες, προϊόν της εξέλιξης των μέσων παραγωγής
Η Ερμακιά των επιβλητικών , γοητευτικών αγροτόσπιτων γνωρίζει τα πρώτα σημάδια παρακμής με τη βαθμιαία πτώση της κτηνοτροφίας σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου.
Η χριστιανική πίστη των παλιών Ερμακιωτών έφτανε σε υπερφυσικό βαθμό και τα τέσσερα παρεκκλήσια του χωριού, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Μηνάς, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Νικόλαος κάλυπταν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ενώ στη μέση βρίσκονταν ο Άγιος Αθανάσιος, στον οποίο οι γυναίκες έκαναν τάμα για να τις βοηθήσει να γεννήσουν.
Η Ερμακιά χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη πολλών ηθών και εθίμων από τα οποία τα πιο σημαντικά είναι:
Ø Η μεταμφίεση σε καρναβάλια, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς χρησιμοποιώντας κουρέλια, παλιόρουχα αλλά κυρίως την πατροπαράδοτη φουστανέλλα. Τότε άναβαν φωτιές σε κάθε γειτονιά ενώ στην κεντρική πλατεία γίνονταν ταυτόχρονα λαϊκός χορός.
Ø Στον αγιασμό των Φώτων γίνονταν πλειστηριασμός ποιος θα κρατήσει το σταυρό της Εκκλησίας μέχρι το ρέμα όπου το ρίχνανε και βουτούσανε τα εικονίσματα .
Ø Στις Αποκριές ανάβανε φωτιές και χορεύανε γύρω από αυτές και το Πάσχα γιορτάζανε ολόκληρο το τριήμερο με χορούς στην πλατεία του χωριού.
Ø Τον Ιούνιο του Αγίου Γιάννη του Κλείδωνα τα κορίτσια μάζευαν λουλούδια για να φύγουν τα φίδια.
Ø Για να προφυλάγονται από τους καλικάντζαρους και τις αρρώστιες οι παλιότεροι είχαν τη συνήθεια να σχηματίζουν στις πόρτες τους σταυρούς από το αίμα των χοίρων που σφάζονταν την παραμονή των Χριστουγέννων.
Ø Οι παλιότεροι Ερμακιώτες θεωρούσανε αγιασμό το νερό του Σπηλαίου του χωριού και γι’ αυτό το σκοπό πήγαιναν εκεί τρεις φορές το μήνα Μάιο για να πλύνουν το πρόσωπο τους με τον «αγιασμό». Η σύγχρονη ονομασία της οφείλεται στην τοποθεσία της (προφυλαγμένη από επιδρομείς) αλλά και στο πετρώδες έδαφος της περιοχής. Έρμαξ = σωρός λίθων, Άρμακας και Έρυμα = τόπος, οχυρός, προφυλακτήριο.
Τρία τέσσερα χιλιόμετρα μακριά από την Ερμακιά υπάρχει Αρχαίος οικισμός, μια Αρχαία πόλη όπως αποδεικνύεται από το οικοδομικό υλικό που χρησιμοποιούσαν για τις ανάγκες τους οι κάτοικοι του χωριού, τα διάφορα χρυσά μέταλλα που βρέθηκαν σ' αυτόν, το νεκροταφείο του κ.λπ.
Κοντά στον οικισμό αυτό, σύμφωνα με τους Ερμακιώτικους θρύλους, εγκαταστάθηκαν τραυματίες πολέμου και κτηνοτρόφοι με πρόβατα με στόχο να μετακινηθούν αργότερα στη διπλανή πόλη, κάτι που αρχικά δεν το κατάφεραν.
Από την πόλη αυτή στη διάρκεια των Σταυροφοριών, μονάδα Σταυροφόρων έφυγε για την Κωνσταντινούπολη και στη θέση τους, από τη γειτονική τοποθεσία «Μπρβα» στους πρόποδες του βουνού, ήρθαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ερμακιώτες.
Οι Ερμακιώτες ονόμασαν το νέο οικισμό τους «Νέα Πόλη» για να τον διαχωρίσουν πληθυσμιακά, πολιτιστικά, κοινωνικά, γλωσσικά από το προηγούμενο.
Στα τέλη του 15ου αιώνα και στις αρχές του 16ου για τις ανάγκες του Φεουδαρχικού συστήματος, σε μια καταγραφή κατακτημένων εδαφών και ιδιοκτησιών αναφέρεται σαν Φραγκότσι ή Χρανκόφτσι.
Το 1664 στη σημερινή Ερμακιά υπάρχει καταγραφή έντονου Μουσουλμανικού στοιχείου, γεγονός που φανερώνει ότι εγκατάσταση Τούρκων στο χωριό είναι πια γεγονός.
Το 1820 η Ερμακιά αναφέρεται σαν τσιφλίκι του Αλή Πασά.
Το 1822 η συμμετοχή του χωριού στο Ναουσαϊκό ξεσηκωμό πληρώνεται με την καταστροφή του από την πλευρά των νικητών Τούρκων.
Το 1874 κατασκευάστηκε η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και στην ίδια εποχή το κατεστραμμένο σήμερα Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία.
Χάρη στην ανάπτυξη της κτηνοτροφίας η Ερμακιά πλουτίζει και μεταβάλλεται σε ένα «κεφαλοχώρι» δύο χιλιάδων ανθρώπων, με βιοτεχνίες -οικοτεχνίες, προϊόν της εξέλιξης των μέσων παραγωγής
Η Ερμακιά των επιβλητικών , γοητευτικών αγροτόσπιτων γνωρίζει τα πρώτα σημάδια παρακμής με τη βαθμιαία πτώση της κτηνοτροφίας σε όλη τη διάρκεια του μεσοπολέμου.
Η χριστιανική πίστη των παλιών Ερμακιωτών έφτανε σε υπερφυσικό βαθμό και τα τέσσερα παρεκκλήσια του χωριού, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Μηνάς, η Αγία Παρασκευή και ο Άγιος Νικόλαος κάλυπταν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα ενώ στη μέση βρίσκονταν ο Άγιος Αθανάσιος, στον οποίο οι γυναίκες έκαναν τάμα για να τις βοηθήσει να γεννήσουν.
Η Ερμακιά χαρακτηριζόταν από την ύπαρξη πολλών ηθών και εθίμων από τα οποία τα πιο σημαντικά είναι:
Ø Η μεταμφίεση σε καρναβάλια, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς χρησιμοποιώντας κουρέλια, παλιόρουχα αλλά κυρίως την πατροπαράδοτη φουστανέλλα. Τότε άναβαν φωτιές σε κάθε γειτονιά ενώ στην κεντρική πλατεία γίνονταν ταυτόχρονα λαϊκός χορός.
Ø Στον αγιασμό των Φώτων γίνονταν πλειστηριασμός ποιος θα κρατήσει το σταυρό της Εκκλησίας μέχρι το ρέμα όπου το ρίχνανε και βουτούσανε τα εικονίσματα .
Ø Στις Αποκριές ανάβανε φωτιές και χορεύανε γύρω από αυτές και το Πάσχα γιορτάζανε ολόκληρο το τριήμερο με χορούς στην πλατεία του χωριού.
Ø Τον Ιούνιο του Αγίου Γιάννη του Κλείδωνα τα κορίτσια μάζευαν λουλούδια για να φύγουν τα φίδια.
Ø Για να προφυλάγονται από τους καλικάντζαρους και τις αρρώστιες οι παλιότεροι είχαν τη συνήθεια να σχηματίζουν στις πόρτες τους σταυρούς από το αίμα των χοίρων που σφάζονταν την παραμονή των Χριστουγέννων.
Ø Οι παλιότεροι Ερμακιώτες θεωρούσανε αγιασμό το νερό του Σπηλαίου του χωριού και γι’ αυτό το σκοπό πήγαιναν εκεί τρεις φορές το μήνα Μάιο για να πλύνουν το πρόσωπο τους με τον «αγιασμό». Η σύγχρονη ονομασία της οφείλεται στην τοποθεσία της (προφυλαγμένη από επιδρομείς) αλλά και στο πετρώδες έδαφος της περιοχής. Έρμαξ = σωρός λίθων, Άρμακας και Έρυμα = τόπος, οχυρός, προφυλακτήριο.
Φωτογραφίες Ερμακιάς
